Suriyeli Göçmenlerle İlgili Alan Araştırmaları (2013-2014)

Hatay ili sınır köyleri ve Gaziantep’te kamp dışında yaşan Suriyeli göçmenlerle saha ziyaretleri, yapılarak ihtiyaç analizi çalışmaları yürütülmüştür. Aynı zamanda Suriyeli göçmenlerin yoğun olduğu bölgede yöre halkı ile görüşmeler yapılarak ihtiyaç ve sorunlar ile ilgili bilgi alınmıştır. Suriyeli göçmenlerin bölgede yaşadıkları süre boyunca ihtiyaçlarının desteklenmesi için ürettiğimiz projeler için kaynak aranmaktadır.

GAZİANTEP’TE KAMPLAR DIŞINDA YAŞAYAN  SURİYE’Lİ GÖÇMENLER ÖN İNCELEME ZİYARETİ

29 -30 Nisan 2013

Hazırlayanlar:

Filiz Ayla / Gamze Karadağ Koç

Görüşme Programı:

• Nursal Çakıroğlu / Antep Vali Yardımcısı – Suriyeli Göçmenlerle ilgili koordinasyon sorumlusu
• Mehmet Gündüz / Suriyeli Misafirler İl koordinasyon Merkezi Müdürü ve ekibi
• Ayşegül   Ateş Karla  / Antep Tabipler Odası – Dr.Hünkar Dalan Çirkin / Aile Hekimi (Ali Burnukara ASM)
• Sinan Atakan / AFAD Antep İl Müdürü
• Hayri Bekler / Kahveli Pınar Mahallesi Muhtarı
• Kahveli Pınar mahalesi’nde yaşayan iki Türk aile ve bir grup Suriyeli kadın

 

29-30 Nisan Gaziantep ziyaretinde özellikle kamplar dışında yaşayan Suriye’li göçmenlerin sayısı, ihtiyaçları ve demografik profilleri hakkında bilgi toplamak amaçlandı.  Toplam sayıları, cinsiyet ve yaş gruplarına göre dağılımları, barınma, beslenme, sağlık, eğitim gibi temel ihtiyaçlarının karşılanıp karşılanması ya da nasıl karşılandığı sorgulandı.  Kamplar dışında yaşayan Suriye’li göçmenlerin sosyo-ekonomik durumu ve yerleşik toplumla ilişkileri görüşmeler içinde önemli konular olarak ortaya çıktı.

• Görüşme:
• Nursal Çakıroğlu – Vali Yardımcısı/ 29 Nisan 2013;

Alınan bilgiler:

o    Gaziantepte bulunan Suriyeli göçmenlerin  yaşadığı 3 çadırkent ve 1 konteynır kent bulunmaktadır.

o   Kamplardaki Suriyeli göçmenlerin barınma ve ısınma gibi ihtiyaçları Valilik ve AFAD tarafından karşılanıyor.

o   Kamp dışında yaşayanlar için AFAD’a bağlı olarak çalışan “Suriyeli Misafirler İl Koordinasyon Merkezi” kurulmuş ve Gaziantep’in değişik mahallelerinde yerleşmiş Suriyeli’lerin kaydını tutmak için çalışmalarını sürdürüyor.

o   Kamp dışında yaşayanlara sadece Gaziantep şehrinde geçerli olan bir kimlik kartı veriliyor. Bu kart sahibine hiçbir yasal kimlik (mülteci statüsü) tanımlamamakla birlikte Aile Sağlığı Merkezleri’nden ve Devlet hastanelerinden sağlık hizmeti almalarını sağlıyor.

o   Kamp dışında yaşayan Suriyeli’lere başvuru yaptıklarında gıda ve ilaç ihtiyaçları Sosyal Yardımlaşma Vakfı tarafından karşılanmaktadır.

o   Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Kamp dışında yaşayan Suriyeli ailelerin çocukları için 600 kişilik bir okul açmış ve bu okulda öğrenciler Arapça ve Türkçe eğitim almaktadır.

o   Kamp dışında yaşayanlardan 22.500 kişi “Suriyeli Misafirler İl Koordinasyon Merkezi”ne kayıtlıdır, 33.000 kişi ise kayıt için sıra beklemektedir.

o   Suriyeli göçmenlere çalışma izni verilmemektedir ancak ikametgah almaları durumunda çalışma izni için başvuruda bulunabilirler.

• Görüşme
• Mehmet Gündüz – Suriyeli Misafirler İl Koordinasyon Merkezi Müdürü
• Adil Şan – Suriyeli Misafirler İl Koordinasyon Merkezi Çevirmen  / 29.04.2013;

o   Kamp dışındaki Suriyeli’lerin  ihtiyaçlarının AFAD ve Sosyal yardımlaşma Vakfı tarafından karşılandığı belirtildi.

o   Mahallelerde yapılacak her hangi bir çalışma için mahalle muhtarları ile işbirliği yapılmasının önemli olduğu.

o   Kamp dışındaki Suriyeli’ler  barınak bulma ve barınma giderlerini kendileri karşılıyorlar.  Bu konuda herhangi bir kurumdan destek alınmıyor.

o   Sosyal Yardımlaşma Vakfın’dan dul ve yetimler için başvuruda bulunurlarsa gıda desteği alabiliyorlar.

o   En yoğun yerleştikleri mahalleler;

• Kıbrıs Mah.
• Güzelvadi Mah.
• Düztepe Mah.
• Sakarya Mah.
• Türkmenler Mah.
• Saçaklar Mah.
• Tellikaya Mah.
• Kahvelipınar Mah.
• Kocaoğlan mah. – Şehitkamil
• Yeni mahalle Mah.
• Eydibaba Mah.
• Yavuzlar Mah.
• Vatan Mah.
• Ünaldı Mah.
• Yeşilova Mah. / Roman Suriyeli vatandaşların yoğun olduğu bir mahalle
• Karataş + Yeditepe+ 500evler mahallerinde ise ekonomik durumu iyi olan Suriyeli’ler  daha çok yerleşmişler, hatta ev alıp yerleşenler de var.

o   Kamp dışında yaşayan ve kayıt altına alınmış 22.000 Suriyeli var. 15.000 civarinda ise randevu verilmiş kayıt olması beklenen kişi var.

o   Devlet Hastanelerinden hizmet alabilmeleri için Suriyeli Misafirler İl Koordinasyon Merkezi ‘nden onaylı bir belge almaları gerekiyor.

o   Kişisel ya da kurumsal bağışlar da bu birim üzerinden ve muhtarın işbirliği ile sınırlı sayıda kişiye dağıtılabiliyor.  (Örneğin biz oradayken kişisel bağış olan 150 adetlik alışveriş fişi dağıtımı yapıldı.)

o   Erkeğin olmadığı kadın ve çocuklardan oluşan aileler de var ancak sayıları ve geçinme durumları bilinmiyor.

o   Kayıtlarda cinsiyet, yaş, eğitim ve sosyo-ekonomik durum bilgisi alınmıyor.  Sadece yerleşimlerine ilişkin bilgi alınıyor.  Yine bu kayıtların ailedeki herkes için mi yoksa aile için mi olduğu konusu belirsiz.

• Görüşme

Dr.Ayşegül   Ateş Karla  / Antep Tabipler Odası

Dr.Hünkar Dalan Çirkin / Aile Hekimi (Ali Burnukara ASM)

• Aile Sağlığı Merkezlerine Kamp dışında yaşayan Suriyeli’lere hizmet verilmesini talep eden genelge var.  Ancak ASM ler belirli kayıtlı hasta üzerinden hizmet verdiklerinden bu talepleri pek karşılayamıyorlar.
• Suriyeli çocukların aşılaması ASM ve Toplum Sağlığı merkezlerinden ücretsiz yapılıyor.  Özel bir kayıt gerekmiyor.   Devlet kurumları başvuranların eğer mavi kartları yoksa polisin yabancılar şubesine bildirilmelerini istiyor.  Ancak hekimler bu konuda sadece sağlık hizmeti verip bildirim yapmamayı tercih ediyor.
• Devlet hastanelerinden birinci basamak hizmetler mavi kart ile alınabiliyor.  Ancak kartı olmayanlar bu hizmetleri alamaz.  İlaçların temini ise hastanın sorumluluğundadır.
• İkinci ve üçüncü basamak sağlık hizmeti alınması gerektiğinde Suriyeli Misafirler İl Koordinasyon Merkezi onayı ile bu hizmet devlet hastanelerinden alınıyor.  Hizmetlerin hastaya düşen katkı payları AFAD tarafından karşılanıyor.
• Görüşme
• Sinan Atakan – AFAD müdürü / 30.04.2013;

UNICEF ekibi için hazırlanan AFAD’ın Gaziantep çalışmalarının yer aldığı sunum ve toplantıya katıldık.   Verilen bilgiler:

• İslahiye, Karkamış ve Nizip’te 3 çadır kent bulunmaktadır. Nizip’in kavunlu köyünde ise 1 adet konteyner kent bulunmaktadır.

İslâhiye çadır kenti; Toplam nüfus 8902; Barınma çadır sayısı 1689

Karkamış çadır kenti; Toplam nüfus 8015; Barınma çadırı 1591

Nizip çadır kenti; Toplam nüfus 10147; Barınma çadırı 1819

Nizip konteyner kenti; Toplam nüfus 4500 civarı; Barınma çadırı 908

o   Suriyeli’lere kamplarda Türkçe okuma yazma, kuaförlük, sedef kakmacılığı, bakır işlemeciliği gibi konularda eğitim verilmektedir.

o   Kamplarda sağlık hizmeti ihtiyaçları karşılanmaktadır ve yakın tarihte Suriye’li savaş yaralılarının bakım ve rehabilitasyonu için bir “Bakım Merkezi” açılacağı belirtilmiştir.

o   Kamp dışında yaşayan Suriye’lilerin durumu ve ihtiyaçları hakkında ayrıntılı bilgi verilmedi bu konuda “çalışmalarının sürdüğünü” belirtildi.

o   ”Suriyeli Misafirler İl Koordinasyon merkezi”ne 25.000 kişinin kayıtlı, 40.000 kişinin ise randevu beklediği, 65.000-70.000 Suriye’linin ise kampların dışında yaşadığı belirtildi.

o   Kamp dışında yaşayanlar için ilaç giderlerini karşılayacak bir organizasyon üzerinde çalışıldığı belirtildi.

• Görüşme:

Hayri Bekler / Kahveli Pınar Mahallesi Muhtarı;

Kahveli Pınar Mahallesi Suriyeli dar gelirli ailelerin yoğun yerleştikleri perifer mahallelerden biridir.  Mahallede bir yıla yakın bir sürede istimlak olacaktır ve bunun hazırlıkları başlamıştır.  Mahalle’nin bir sağlık ocağı ve bir ilköğretim okulu var.

Alınan bilgiler:

• Mahallede 100 evde Suriyeli Göçmenler yaşamaktadır.  Bu da 800 ile 1250 kişi arasında bir nüfustur.
• Toplam sayıları kayıt altında değildir.  Evlerde yaşayanlar bir aileden fazladır, büyük anne büyük baba, kardeşler ve onların eşleri, çocukları gibi geniş yapıya sahiptirler.  Bu nedenle bazı evlerdeki kişi sayısı 15 hatta 20 yi bulabilmektedir.
• Mahalleye yerleşenler arasında Türkmenler ve Kürtler vardır.  Ancak Türkmenler daha az olmak üzere hepsi dil ve iletişim sorunu yaşamaktadırlar.
• Kadınlar ve kız çocuklar evin dışına pek çıkmamaktadırlar, yerli halkla az ilişkileri vardır.
• Erkeklerin bazıları muhtarın da yardımıyla geçici işlerde çalışmaktadırlar.
• Ev içi şiddet sorunlarına bazen muhtar müdahale etmektedir.
• Sağlık hizmeti alma konusunda çaresizler ve yönlendirilmeye ihtiyaç duymaktadırlar.
• Çocuklar eğitim almamaktadır.
• Görüşme

Kahvelipınar mahallesinde bir grup Suriyeli Kadınla görüşme

o   6 Suriyeli Kadın ile görüşme yapılmıştır.

o   Kadınlar dil bilmedikleri için sokağa çıkmadıklarını, şehir merkezine gitmediklerini ve kendi ihtiyaçlarını, karşılayamadıklarını belirttiler.

o   Türkmen ve Kürt olan Suriye’li kadınlar Arapçanın yanı sıra Türkçe ve Kürtçe de biliyorlar.  Ancak dil sorununu daha az yaşayan Türkmenler de dahil yabancı bir şehirde ve farklı bir kültürde olmak içlerine kapalı ürkek davranışlara yol açmış.  İhtiyaçlarını tanımlamakta dahi zorlanıyorlar.

o   Mahallelerde sosyal alanları yok, evler çok kalabalık, sadece birbirini tanıyan kadınlar aralarında görüşüyorlar.

o   Çok sınırlı eşyaları var, TV olmadığında hem gündemi izleyemediklerini hem de yanlışlaştıklarını belirtiyorlar.

o   Evlerde birkaç aile bir arada yaşadığı için tek oda veya iki odalı bir evde ortalama nufus 12-25 arasında değişmektedir.

o   Sağlık hizmetine erişmelerinin önünde; dil, yol bilmemek, nereden nasıl hizmet talep edeceklerini bilememek gibi sorunları var.

o   Kadın başına düşen çocuk sayısı 4-10 arası ve Suriye’de hayatın ucuz olduğunu, çocuk sevdiklerini bu nedenle çok çocuk yaptıklarını ancak Türkiye’de her şeyin çok pahalı olduğunu belirttiler.

o   Kadınlar, çoğunda üro-genital enfeksiyon belirtilerinden söz ediyorlar.

o   Yerli halkın tepkisinden çekindikleri için iletişim kurmaktan kaçındıklarından söz ettiler.  Kendilerini “davetsiz misafir”  olarak görüyorlar.

o   Çocukların tamamına yakını okula gitmiyor, evde anneleri ile beraberler, erkek çocuklar dışarı çıkabiliyor.

o   Bebeklerinin aşılarının Suriye’de yapıldığından aşı kartlarının bazıları yanlarında olduğundan söz ettiler ama burada nerede yaptırabileceklerini bilmiyorlar.

o   Mahallede Belediyenin kampdışı Suriyeli çocuklar için açtığı okula giden bir çocuk var.  Ailesinin bir kısmı Türkmen ve evleri varlıklı görünen bir aile.

• Görüşme

Kahvelipınar mahallesinde yerli halktan iki aile ile görüşülmüştür/ İsmail Demir ve Zeliha Özdemir’in aileleri.

İki aile akrabadır ve iki katlı bir evde büyük anne dâhil olmak üzere 5 yetişkin 6 çocuk yaşamaktadırlar.  Ailelerin erkeklerinden biri işçi diğer ise yevmiye ile çalışan inşaat ustasıdır.  Bir ailenin iki diğerinin dört çocuğu vardır.

Suriye’li göçmenlerin mahallelerine gelmelerinin hayatlarını nasıl etkilediğini sorduk, yanıtları:

Ev kiralarının hemen hemen %100 e varacak biçimde arttığı ve ücretlerde ise %15-20 ye varan düşüşlerin olduğuydu.   Özellikle yevmiyeli çalışanların gelirlerinin bu durumdan daha fazla etkilendiğini belirttiler, kendilerinden örnek verdiler.

Suriye’li ailelerle mahalleli arasında pek iletişimin olmadığını ve onların pek evden çıkmadıklarını,  kadınların sokakta az göründüğünü söylediler.

 

SONUÇLAR VE ÖNERİLER:

Gaziantep’te Suriyeli göçmenlerin barındığı dört kampın dışında 22.500 kayıtlı olmak üzere toplam 55.000-70.000 arası Suriyeli şehrin farklı yerlerinde yaşamaktadır.   Küçük bir kısmı Karataş, Yeditepe, 500Evler gibi gelir düzeyi iyi olan Gaziantep’lilerin yaşadığı mahallelerde ev kiralamış ya da satın almış.  Büyük kısmı ise dar gelirli mahallelerde yaşıyor.  Bir kısmı Türkmen ve Gaziantep’de ya da yakın illerde akrabalık ilişkilerine sahip.  Ancak kamp dışında olan bu grupla ilgili ayrıntılı demografik bilgiye ulaşılamadı, Suriyeli Misafirler İl Koordinasyon Merkezi de bu tür bir kayıt tutulmadığını belirtti.

Öneri: Nüfus profili çıkarılması ve isabetli ihtiyaç analizi yapılabilmesi için demografik veri toplama yapılmalı.  Özellikle dar gelirli nüfusun yerleştiği ve desteklenmesi düşünülen yerleşimlerde dar alan araştırmaları, kadın, erkek ve 12-18 yaş arası ergen grupla fokus grup analizleri planlanacak çalışmaların yönünü belirlemede faydalı olur.

Ayrıca, projelerin içine demografik kayıt sistemini destekleyecek uygulamalar yerleştirilebilir.  Bu da veri toplamayı kolaylaştırır,  projelerin etki değerlendirmesini görmek ve ardından gelecek çalışma adımlarını oluşturmak için yararlı olur.  Örneğin malzeme dağıtımı ya da sağlık eğitim/hizmeti, psikososyal destek ve eğitim uygulamalarının hedef grupları ayrıntılı olarak tanımlanabilir. 

Muhtarlar kayıt sürecinin istekli destekçileri haline getirilebilir;  örneğin çalışma bölgelerindeki muhtarlıklar eğer bilgisayarları yoksa bir bilgisayar ve bir kayıt programı desteği ile teşvik edilebilir.

Bu süreçte görüşülen farklı görevlilerce hep sözü geçen ama ne kadar ve nerelerde olduğu belirsiz olan kadın ve çocuklardan oluşan yüksek dezavantajlı aileleri de saptama imkânı olacaktır.  Bu tür ailelerin daha fazla desteğe ihtiyacı var.

Kamp dışında yaşayan Suriye’lilerin büyük kısmı dar gelirli mahallelerde ve sınırlı kaynaklarla yaşıyor.  Suriye’de orta gelir düzeyinde olan aileler dahi Türkiye’de dar gelirli duruma gelmişler.  Çünkü yerleşik düzenlerini,  düzenli iş, ev, çevre gibi kaynaklarını kaybetmiş durumdalar ve tüm düzenleri yeniden kurmaya çalışmaktadırlar.  Acil durumlarda verilecek tepki olarak ilk adımda canlarını ve çocuklarının canlarını güvence altına almak amacıyla ve hızla yer değiştirmişler.   Şimdi Türkiye sınırları içinde ve çatışmalardan uzakta günlük hayatlarına devam ederken yaşam standartlarını yeniden oluşturmaya çalışıyor ve alıştıkları standartların çok altında bir düzen kurabildiklerinden yoğun stres ve geleceğe ilişkin yüksek kaygılar içindeler.

Çok sayıda kişi; 8-20 arası bir iki odalı evlerde yaşıyor ve özellikle kadın ve kız çocukların haftalarca evden dışarı çıkmadığı oluyor.  Yerli halkla iletişimleri çok az, hem dil sorunu hem de karşılaşacakları tavra ilişkin kaygı iletişime girmelerini zorlaştırıyor.  Yoksul yerli halk da Suriye’lilerin Türk devletinden yardım aldığı, kendilerinin ise geçim sıkıntısı çektiği gibi bir kıyaslama ile her zaman sıcak duygulara sahip değil.

Erkekler günlük işler bulabiliyorlar, bazı erkekler daha düzenli işler bulmuşlar ancak yine de çalışma izni durumları belirsiz.

Öneri:  Suriye’li nüfusun ciddi psikolojik desteğe ve sorunlarının çözümü için fikrini söyleyebildiği ve katılımcı olabildiği düzenlemelere ihtiyacı var.  Aynı zamanda Türkiye Devleti’nin net olmayan Mülteci politikası bu nüfusun kendini burada kimliksiz ve belirsizliklerin içinde hissetmesinin nedenlerinden biridir.  Kendilerini daha tanıdık ve daha güvende hissedecekleri alanlar oluşturulabilir.

Kamp dışında yaşayan Suriye’lilere ve aynı mahallelerde yaşayan yerel halka yönelik sosyal alan olarak kullanılabilecek mekânlar oluşturulabilir ya da desteklenebilir.  Kadınlar için çocukları ile gidebilecekleri, televizyon seyredebilecekleri, film izleyebilecekleri, sohbet edebilecekleri, bazen sağlık vb konularda toplantılar yapılabileceği alanlar.   Ya da erkekler için mahalle kahvesinden daha kapsamlı etkinliklerin yapılabileceği, spor da yapabilecekleri alanlar. 

Aynı cinsiyetten oluşan Türkiyeli ve Suriyeli destek ve aktivite grupları; örneğin kadın grupları, erkek grupları oluşturularak psikososyal destek çalışmaları uygulanabilir ve birbirlerini daha yakından tanımaları ve iletişim güçlenmesi sağlanabilir.  Ancak bu çalışmalarda katılımcıları teşvik edecek ve ihtiyaçlarını karşılayacak bir unsur mutlaka eklenmelidir.  Örneğin bazı temel ihtiyaçların desteklenmesi, gıda paketi, hijyen malzemesi gibi katılımı teşvik edici olur.

Kadınların ve kız çocuklarının da katılabileceği etkinlikler ve kadınlar arasında dayanışma grupları oluşturulup bunların aktiviteleri desteklenebilir.  Dayanışma grupları farklı amaçlara yönelik oluşturulabilir; gelir getirici etkinlikler dahi dayanışma gruplarının amaçları arasında olabilir.  Mahalli pazarda ya da şehir içinde bir dükkânda ürünlerini ya da becerilerini değerlendirmeleri için bağlantı kurulabilir. Dayanışma grupları aynı zamanda kadınlara günlük sorunlarının çözümünde de örneğin hastane nerede ve nasıl gidecekler, alışverişi nereden daha kolay ve ucuz yapabilecekler, ev eşyalarını nasıl daha uygun fiyata temin edebilecekler gibi birçok konuda yardımcı olur. Bu gruplar kadından kadına desteğin geliştirileceği gruplar olacaktır.

Meslek sahibi Suriyeli’lerin mesleklerini uygulayabilecekleri alanlar bulmasına yardımcı olacak ağlar oluşturulması, kendi içlerinde öğretmen, terzi, sağlıkçı gibi meslek sahiplerinin ihtiyaçların karşılanmasında ve projelerin organizasyonunda yer alabilmesi mümkündür.

Çocukların durumu:  çocukları kız ve erkek çocuklar olarak ayrı ayrı ele almak daha uygun görünüyor çünkü Suriyeli ailelerde okula gönderme, oyuna gönderme, sokağa çıkarma gibi durumlarda cinsiyet ayrımcılığı bariz biçimde görünüyor.  Kamp dışında yaşayan Suriyeli Çocukların koruyucu ve temel sağlık ihtiyaçlarından, oyun alanı, eğitim gibi hiç bir ihtiyacının karşılanamadığı görülüyor.

Evlerin çok kalabalık oluşu, ev içinde sigara kullanımı gibi konular çocukların sürekli kapalı alanda kalması sağlık sorunlarına zemin yaratabilir.  Çocukların aşılanması ASM’lede ve Toplum Sağlığı Merkezlerinde ücretsiz yapılabilmektedir.  Ancak Suriye’li aileler bundan yeterince haberdar değiller ve bu hizmeti nasıl alacaklarını bilmiyorlar.  Bu durum da önümüzdeki yaz döneminde çocuk hastalıklarının artmasına neden olabilir.

Hâlihazırda Gaziantep’te kamp dışında yaşayan Suriyeli çocuklar için sadece bir okul eğitim veriyor.  Okul kapasiyesinin 600 olduğu beliltildi.  Bu sayı olası çocuk kapasitesi karşısında yetersiz ve şehrin her farklı yerlerinden çocukların ulaşımı imkânsızdır.  Sonuçta çocuklar eğitim konusunda destek alamamaktadırlar.

Ani yaşam alanı, çevre değişimi ve dil farkı çocuklar için travmatik bir etkiye neden olmuştur.   Özellikle de kız çocuklarının zamanlarının büyük kısmını kapalı alanlarda geçirmesi travmayı artırıcı bir durumdur.

Öneri:

Eğitim sürecinin desteklenmesi için  ‘Afet ve Acil Durumlarda Eğitim Sürekliliği Uluslararası Standartları ( INEE MS- Education in Emergencies)’ ve ‘ Çatışma Duyarlı Eğitim ( Conflict Sensitive Education)  rehberliğinde eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesine yönelik çalışmalar yapılabilir. Suriyeli çocukjların eğitim sürekliliğinin sağlanması önemlidir ve eğitim sürecinin tüm aktörlerinin dâhil edileceği çalışmalar yapılabilir. Eğitim ve öğretime erişim, müfredatın düzenlenmesi, çocuk dostu alanlar oluşturulması, psiko-sosyal destek, barış inşaası ( peace building), eğitim-öğretim ile ilgili politika oluşturma (tekrar edilebilir bir model), model kurumlar arasında organizasyon, Suriye’li öğrenciler/çocuklar için yaz etkinlikleri, gibi çalışmalar mümkündür.

Çocukların oyuncak ve resim ya da müzik gibi becerilerini de dışa vurabilecekleri malzeme ve etkinliklerle desteklenmeye ihtiyaçları var.  Sadece oyuncak dağıtımı bile çok yararlı olacaktır.  Ancak bunun dışında yaş gruplarına göre çocuklar için oyun etkinliklerinden başlayıp, sanat ve spor etkinliklerine kadar birçok çalışma organize edilebilir.  Bu çalışmalarda kız ve erkek çocukların eşit katılımı ya da farklı etkinliklerin organizasyonu her iki cinsiyetin de desteklenmesini sağlar.

Ailelere yaşadıkları koşullara özel çocukları için koruyucu sağlık bilgisi ile hizmeti nerelerden ve nasıl alabileceklerinin bilgisi verilmelidir.  Çocuk beslenmesi, emzirme, aşılama, ev içi kaza ve tehlikelerden korunma, hijyenin sağlanması gibi konularda ailelerin yeni ve zor koşulları göz önüne alınarak görsel basılı malzeme hazırlanabilir, kadından kadına bilgi ve destek için danışma noktaları ya da kişileri organize edilebilir.  Aynı zamanda hijyen malzemesi, gıda malzemesi dağıtımı ile çalışma desteklenebilir.

 

Kadınların ihtiyaçları, özellikle sağlık konulu sorun ve ihtiyaçları konunun örtülü kısmı olarak karşımıza çıktı.  Ailelerin çevre ve resmi kurumlarla iletişimi özellikle erkekler üzerinden kuruluyor.   Kadınlar sorunlarını ifade edebilecekleri kadın görevlilerle muhatap olmuyorlar.  Gözle görünür kadın konuları, doğum, emzirme, gebelik ya da mensturel ped ihtiyacı gibi adlandırılıyor.  Ancak kayıt edilen kamp dışı Suriyelilere verilen kimlik kartları sadece birinci basamak sağlık hizmetini kapsadığından doğum gibi hastaneye yatışı gerektiren bir hizmeti kapsamıyor. Bunun için de ayrı bir izin ya da kayıt gerekiyor.    Hijyen kaynaklı ürogenital sorunlar, koruyucu hizmetlerin olmamasından kaynaklanan gebelik ile ilgili sorunlar, hizmet alma yollarını bilememekten kaynaklanan gecikmelerin neden olduğu sorunlar kadınlarla ilgili sağlık sorunlarının sadece bir azıdır.

Öneri: kadınların kolay ulaşabileceği, mahallelerdeki ASM ler ile de işbirliği yapılarak iletişim noktaları oluşturulması.  Kadınların sağlık kaygılarını ve hastalıklarını paylaşabilecekleri ve çözümde yol gösterebilecek yerel halktan ya da göçmenlerin kendi içlerinden kadınlarla bir ağ oluşturmak.  Bu ağ aracılığıyla hem problem bilgilerinin toplanması hem de çözüm konusunda yol göstericilik yapılması.  Zaman zaman mahalle çapında kadınlara yönelik bilgilendirme ve yönlendirme toplantıları düzenlenmesi. Koruyucu sağlık davranışları konusunda görsel bilgilendirme malzemelerinin hazırlanması ve dağıtımı.  Bu sürecin içine yerel halktan kadınların da dâhil edilmelidir.

Mahallelerde kadınlar arasında dayanışma ve destek grupları oluşturulması ve kadın konularının kendileri için görünür olması için etkinlikler ve toplantılar.  Bu toplantılar aynı zamanda kadınlar arasında psikolojik destek çalışmalarına da yönelebilir. 

Bu süreçte hijyenik malzeme desteği yapılabilir.